مهرههای چاتورانگا
شطرنج در سده? چهارم[21] یا این که ششم میلادی از شمالغربی هند سرچشمه گرفتهمیباشد. در آن عصر، امپراتوری گوپتا بر هند امر میراند.[22] شاهان هند بر این اعتقاد بودند که یادگیری نزاع موجب یادگیری بهاهای دلاوری، تصمیمگیری، طاقت و شجاعت میگردد؛ بدین ترتیب، تصمیم گرفتند که پیکار را دستهسازی نمایند. رایجترین قصه درباره ی نوآوری شطرنج این میباشد که شطرنج ابتکار عمل یک قدّیس هندی بودهمیباشد. فرمان روا هند که \"بالهات\" اسم داشت، از قمار و اعتیاد به بازیهای شانسی خشمگین گردیدهبود. وی از این قدّیس هندی که \"سیساً اسم داشت، درخواست کرد بازیای ساخت نماید که در آن بتوان درایت و برهان کرد و چیزی بهتیتر شانش در آن وجود نداشته باشد. مدتی سپس، سیسا با برگهای متشکل از 64=8×8 منزل نزد فرمانروا آمد. دو ارتش متشکل از 32 مرد با دو رنگ گوناگون، برگه را پُر کردهبودند و آرمانِ هر ارتش، دستگیری و کشتن فرمانروا ارتش رقیب بود. این بازی چاتورانگا اسم گرفت. برگه? شطرنج \"آشتاپاداً اسم داشت.[23][24]
کلمه و واژه? چاتورانگا از لهجه سانسکریت سرچشمه گرفته و بهمضمون «چهار عضو» میباشد که به 4 عضو نظامی ارتش هند یعنی ارابهها، فیلها، سوارهنظام و پیادهنظام اشاره دارااست.[25] موفقیت بازیکنان در چاتورانگا به سرانجام یکی مهرهها (فرمان روا کنونیِ شطرنج) بستگی داشت. تعداد منزلهای جانور در برگه? این بازی ممکن میباشد 100 منزل یا این که حتی اضافه از آن باشد.[26]
در کارنامه اردشیر بابکان درج شدهمیباشد یووین کهاین بازی یکی دستاوردهای فرهنگیِ اردشیر بابکان (بنیادگذار امپراتوری ساسانیان) بودهمیباشد.[27] ولی نزدیک به سال 600 میلادی، 3 متن به گویش پارسی وسط (گویش پهلوی) نوشته شد که در آن داعیه شده است که بازی «چَخیسَنگ» را هند به دربار جمهوری اسلامی ایران معرفی کرد و اصیلان اهل ایران بایستی این بازی را یادمیگرفتند. بعضا از گویششناسان اثبات کردهاند که کلمه? چترنگ در لهجه پارسی وسط از کلمه و واژه? چاتورانگا در گویش سانسکریت ریشه گرفتهمیباشد.